bedrijfsklimaat • nieuwe verandermetaforen  
Ham and eggs
beleidsbeïnvloeders |

Zegt de kip tegen het varken: 'Ham and eggs, een wereldproduct! Wat zou je zeggen van de fantastische mogelijkheden die een fusie tussen jou en mij zou hebben. Overal, in alle restaurants ham and eggs.'
Je ziet het varken denken... 'wacht eens even', zegt het varken. 'Jij blijft eieren leggen en ik ga eraan.'
Antwoordt de kip: 'Dat is toch altijd met fusies!'

In: Peter Camp & Funs Erens, De gekookte kikker. Business Contact, Amsterdam 2003

Bestel 'De gekookte kikker' >>


naar boven

Bevroren kikker
houding |

Terwijl de onheilstijdingen alsmaar heviger worden, doet de gemiddelde Nederlander alsof zijn neus bloed en gaat lekker op wintersport of carnavallen. Crisis of geen crisis, het leven neemt zijn gewone loop. Is dat een teken van gezonde Hollandse nuchterheid? Of zij we gewoon dom bezig?

door Hans van der Loo

lees meer >>


naar boven

De mier
doelen en werkwijze |
Download hier de PDF met de metafoor van de Mier.



naar boven

Beestenbende over je afroepen
besluitvorming | debat

Het stemgeluid is hees als altijd, de woordkeus helder. Maar de boodschap is ongebruikelijk: Boris Dittrich gooit de handdoek in de ring. In het Afghanistan-proces zijn ‘politiek-tacische fouten gemaakt, ook door mij’, zegt hij tegen een zaaltje vol opgewonden verslaggevers.

D66-oprichter Hans van Mierlo vindt Dittrichs vertrek ‘niet onverstandig’  na ‘dat vreselijk debat’: gruwelijk voor D66 en Boris Dittrich, dat gehuil en gejoel. Hij riep de beesten         bende ook  wel een beetje over zich af.’


Philippe Remarque en John Wanders, ‘Dittrich erkent fouten en treedt af’. In : de Volkskrant, 4 februari 2006


naar boven

Vanzelf als een varken gaan knorren
bedrijfsklimaat | iemand iets inprenten

In Grodno, een provinciestad in het uiterst noordwesten van Wit-Rusland, is minstens een op de vier inwoners Pools. Dat de Polen er een aanzienlijk deel van de bevolking uitmaken, valt af te leiden uit een bezoek aan de katholieke kathedraal in het centrum. De in het p[ools opgedragen zondagsmissen trekken tienduizenden gelovigen. dat je op straat zo weinig Pools hoort spreken, ligt volgens de koster aan de onder het communisme doorgevoerde russificatie. ‘Als je jarenlang wordt ingeprent dat je een varken bent, begin je op den duur vanzelf te knorren.


Jan Hunin, ‘Polen in Wit-Rusland in de knel’ Column.  In: de Volkskrant, 4 februari 2006


naar boven

Geen schuwe aap willen zijn
houding | dwarsliggen

Je hebt mensen die zich aan minister Pechtold mateloos kunnen ergeren. Ze zijn het gedraai van Alexander beu, zijn ondeugende fratsen zat en eisen dat hij zo snel mogelijk politiek dood wordt verklaard. Oké, Pechtold is het typetje dat ‘vuil en vunzig!’ roept zodra je je hebt omgedraaid, maar ook snel een warme arm om je schouder  slaat en je vriendelijk toelacht dat hij het niet zi had bedoeld. Zeker wanneer hij merkt dat je nog op gehoorsafstand liep. Geen kwaadaardige man. Ik heb het gewraakte Opzij-interview gelezen waarin Pechtold zijn omstreden uitspraken deed: niets aan de hand. Uit het onderhoud met hoofdredactrice Dresselhuys ontstaat het lieflijke beeld van een twijfelkontje. Een man die ervan droomde de Jan Pronk van D66 te worden, de dwarsligger die geen ‘schuwe aap’ wilde zijn. Totdat hij erachter kwam dat hij veel meer weg had van een chimpansee met een niet helemaal perfect imiteergedrag.


Sylvain Ephimenco, ‘De beker van Alexander Pechtold’, column in Trouw, 28 januari 2006


naar boven

Eigen nest bevuilen
bedrijfsklimaat | borreltafelpraat

Na de zonde van de eigen-nestbevuiling was het maar een schamel boetekleedje waarin onze minister van bestuurlijke vernieuwing, Alexander Pechtold, gisteren op het Binnenhof verscheen. Het boetekleed ontsiert de man niet, om met Abraham Kuyper te spreken, maar dan moet het zonder dralen worden aangetrokken en ruim vallen. In het kledingstukje waarin Pechtold zich na het  kabinetsberaad huldigde, vielen opzichtig de gaten. Hij had niet bedoeld de manier van opereren van zijn collega-ministers aan de kaak te stellen, hij had slechts het ‘lekken en spinnen in de politiek’ willen kritiseren.

Als boetedoening is dat ongeloofwaardig. Zelfs met het meest welwillende oog lukt het niet de kritiek van de minister op de Haagse mores zo op te vatten:’We zijn vreselijker dan wie dan ook. Achter elkaars rug om, ach, ach, ach, het is allemaal veel vuiler en vunziger dan mensen denken.’En dan nog, als het zijn oogmerk was in het kader van de vernieuwing  het oeroude verschijnsel van lekken en spinnen aan te pakken, had hij dat op ernstige wijze moeten doen en niet in de vorm van borreltafelpraat.


Trouw commentaar, ‘Het schamele boetekleedje van Pechtold ontsiert de man’,  In Trouw, zaterdag 28 januari 2006


naar boven

Pendelende mieren
doelen en werkwijze | grenshandel

Sommige Wit-Russen hebben er hun beroep van gemaakt: naar Polen smokkelen ze goedkope drank en sigaretten. En op de terugreis nemen ze Poolse etenswaren mee: niet alleen goedkoper, maar ook veel lekkerder. Als forenzn reizen ze tussen Brest en Terespol.

Pools wordt er in de trein nauwelijks gesproken. Voor de Polen aan de andere kant van de grens ligt de opbrengst van de grenshandel te laag om er hun beroep van te maken. Het merendeel van de passagiers is Wit-Russisch en vrouw. Met de handel in sigaretten en wodka kunnen ze meer verdienen dan met een gewone baan. elke dag pendelen ze heen en weer. hun bijnaam: mieren.

Mieren vind je niet alleen in Terespol. Aan de hele Poolse oostgrens, tevens de buitengrens van de EU, bloeit de grenshandel.


Jan Hunin, ‘Wit-Russen pendelen als mieren de grens over’. In: de Volkskrant, 27 januari 2006


naar boven

Neus van de kameel in de tent
autonomie | privacy

Zoekmachines in de VS geven geregeld gehoor aan verzoeken van justitie om het surfgedrag bekend te maken van internetters die van een misdrijf worden verwacht. Juristen zeggen dat de wet echter grenzen stelt aan hoeveel informatie aanklagers kunnen opvragen. Lukraak hengelen druist tegen de grondwet in.

Ze vrezen dat het hek van de dam is als internetbedrijven toegeven aan de wens van de regering om gegevens te verstrekken die voorkomt dat kinderen porno onder ogen krijgen.  Deze wet hiervoor ligt al onder vuur door het massaal afluisteren van telefoons zonder gerechtelijke toestemming en pogingen om de omstreden Patriotwet uit te bouwen. Die beperkt de rechten van individuen die van terroristische activiteiten worden verdacht. ‘De kameel heeft zijn neus al onder het tentdoek’, stel Jim Harper van het Cato Institute in Washington, een instelling die ijvert voor privacy.


Peter van Ammelrooy, ‘Kameel heeft neus al in de tent’ In: de Volkskrant, 24 januari 2006         


naar boven

Een vogel die niet vliegt
doelen en werkwijze | er op uit gaan

Anoma antoe a aboeada

Als een vogel niet vliegt, slaapt hij met een lege maag

(Ghanees spreekwoord)


Bert Janssen, Clochard in Oosterhout, 20 januari 2006


naar boven

Koetjes en kalfjesnieuws
doelen en werkwijze | hoogstaande programma's

De politiek kan zich er niet vanaf maken door te zeggen dat de omroepen het zelf maar moeten uitzoeken. natuurlijk hebben de Hilversumse omroepverenigingen er dee afgelopen jaren een potje van gemaakt. Maar het is de zwalkende Haagse politiek die voor een echte puinhoop heeft gezorgd. Ligt het hier niet een schone taak voor de staatssecretaris van der Laan? Het publieke bestel heeft tenslotte een democratische taak: Twee Vandaag moet zich niet willen bezighouden met een loslopend koetje in Friesland, maar met nieuws en achtergronden. En wat profilering betreft: er bestaan geen katholieke en protestantse aardbevingen. Wel bestaat er een verschil tussen koetjes en kalfjesnieuws en een hoogstaand actualiteitenprogramma.

Red Netwerk en de rest.


Afshin Ellian, ‘Koetjes- en kalfjesnieuws’, Column in het NRC Handelsblad, 8 januari 2006


naar boven

Uitglijden over vogelpoepje
deskundigheid | machtspolitiek kunnen bedrijven

De fractievoorzitter van Groen-Links Femke Halsema kan zich beter vinden in de mening van PVDAér en burgemeester van Amsterdam Job Cohen. Die waarschuwde in zijn nieuwjaarstoespraak voor de gevolgen van de armoede. Een gebrek aan mogelijkheden kan volgens hem een bedreiging vormen omdat het kan leiden tot tweedeling in de samenleving en tot radicalisering. halsema verwees ook naar Bos ‘voorbeeld van goed leiderschap, bonscoach Marco van Basten. ‘Om in sportvergelijkingen te blijven, lijkt Cohen toch meer op van Basten en Bos op Hilbert van der Duim die uitglijdt over het eerste de beste vogelpoepje van machtspolitiek.’


Redactie, ‘Femke Halsema: Met Bos op weg naar Balkenende III’In: NRC Handelsblad, 7 januari 2006


naar boven

De ezel bedoelen
besluitvorming | op verkeerde gronden afwijzen

Oud hoogleraar geschiedenis H.W.vond der Dunk:

‘Het is een bekend politiek fenomeen: men slaat op de zak en bedoelt de ezel. De afwijzing van het ontwerp voor een Europese Grondwet door Frankrijk en Nederland de afgelopen zomer vond ik een slechte zaak. waarom? Europa, eeuwenlang hoofdtoneel van nationale oorlogen, was er voor het eerst in geslaagd een overbruggende Unie te vormen ter garantie van de onderlinge vrede met een nooit eerder vertoonde spreiding van welvaart en een liberaal-economische orde.

Op het ogenblik nu dat na de forse uitbreiding met negen nieuwe leden het nog zo gammele Europese gebouw een constitutioneel nooddak, keerden twee van de founding fathers het de rug toe; ook al ontkennen veel tegenstemmers deze interpretatie. Het mag niet de bedoeling zijn geweest, het is evenwel het effect van het ‘neen’ en het is daarom veel meer den een kwestie van wachten opo een beter concept of gewoon een pas op de plaats.’

Voor velen was de afwijzing een motie van wantrouwen tegen Den Haag.


H.W. von der Dunk, ‘Meer eenheid in EU zou vanzelfsprekend moeten zijn. In: NRC Handelsblad, 24 december 2005


naar boven

Het IQ van heilige koeien
deskundigheid | intelligentie

Het referendum over de Europese grondwet was de uitlaatklep nu ons parlement door fractiedwang en partijbelangen is veranderd in een massage-instituut, waarbij de meeste rimpelingen uiteindelijk weer worden gladgestreken. Meer referenda zijn dan wel buitengewoon democratisch, ze onthullen ook kras de gevaren en de absolute grens van de democratie, die een heilige koe is geworden. Helaas hebben koeien, ook heilige, geen hoog IQ. Al getuigde het regeringsbeleid in deze evenmin van een hoog IQ.


H.W. von der Dunk, ‘Meer eenheid in EU zou vanzelfsprekend moeten zijn. In: NRC Handelsblad, 24 december 2005


naar boven

Eigen nest warm houden
taken en bevoegdheden | controlesystemen

Marc Buelens, hoogleraar aan de universiteit van Gent: ‘Charles Perrow heeft in zijn boek Complex Organizations perfect uiteengezet dat elk lid van de organisatie het eiegen nest warm houdt. Hij probeert het bedrijf leeg te plunderen. Er is geen verschil tussen de CEO, of de leverancier die probeert tegen abnormaal hoge prijzen te verkopen of de werknemers die een tang ziet die hij thuis kan gebruiken. of een klant van een verzekeringsmaatschappij die een valse verklaring opstelt. Iedereen probeert het. De taak van het management is te verhinderen dat medewerkers het bedrijf plunderen. Maar als topmanagers zelf het slechte voorbeeld geven, dan krijg je een vreemd probleem. Want zij worden bijna niet gecntroleerd. In een normaal gezond bedrijf wordt gecontroleerd of je niet hele tijdeen privé telefoneert. Ik vind het een onmenselijk bedrijf als je niet een keer in de week je partner kunt bellen om iets te vragen over je kinderen. Maar het bedrijf heeft de taak en de plaicht om op te treden tegen mensen die de telefoon van het bedrijf gebruiken om een reisbureau te organiseren.

Het basismechanisme bij het misbruik van overheidssubsidies in het HBO en extreme salarissen van de directeuren in de thuiszorg is eenvoudig. Bind de kat het spek aan en zij eet het op. De mens denkt aan zichzelf. Plaats mensen in een situatie waarin zij de kans krijgen zichzelf of hun familie te verrijken en de meeste zullen dat doen. Maar dat mensen geholpen worden dat op grootschalige wijze te doen, ten nadele van anderen, dat klopt niet. management is een systeem om dat tegen te gaan. Net als voor de overheid een rekenkamer of een rechtstaat een tegenhanger is van ongebreidelde vrijheid.’


Chrétie Felser, ‘Hefbomen voor goed en kwaad’. In: Change, De donkere kant van organiseren. Uitgave Sioo, Interuniversitair centrum voor organisatie-en veranderkunde, Nijenrode december 2005.


naar boven

De spreekwoordelijke productiviteit van het konijn
doelen en werkwijze | productiviteit

De trek naar de grote steden is een van de grootste problemen in China. Als je die wilt tegen houden moet het inkomen van de boeren omhoog. Soms lukt dat. Bill McKibben noemt in een artikel in het Amerikaanse maandblad Harper’s   het voorbeeld van Ren Xuping, een doodarme boer die in 1987 48 konijnen kreeg van heifer International, een Amerikaanse liefdadigheidsinstelling voor plattelandsontwikkeling.

‘Het was’, zegt yuping, ‘of er taart uit de hemel kwam vallen.’Immers, mede dankzij de spreekwoordelijke productiviteit van het konijn was hij binnen enkele jaren miljonair.


Herman Frijlink, De 48 konijnen van Ren Xuping, een sprookje uit het nieuwe China’. In: NRC handelsblad, 24 december 2005


naar boven

Nooit lijmende olifanten
besluitvorming | problemen diplomatiek oplossen

Vredesactiviste Cindy Sheeman: ‘George Bush vergelijk ik met de olifant in de porseleinkast. Zolang de olifant in de porseleinkast zit, zal hij een ravage aanrichten. En de olifant zelf zal de porseleinscherven nooit lijmen. Amerika, de wereld, zit nog drie jaar aan deze olifant vast. Wat doen we daar aan? ik vind dat we moeten werken aan de impeachment van George Bush. Hij heeft het volk misleid en ons in een afschuwelijk, desastreuze oorlog gestort. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid. Hij is verantwoordelijk voor de oorlogsmisdaden die zijn gepleegd. De grondwet voorziet in de mogelijkheid om de president af te zetten als hij schuldig is aan high crimes and misdemeanors. Dat is zeker het geval. Het is niet realistisch, zegt men, om actie te voeren voor de impeachment van george Bush zolang het Congres in republikeinse handen is. Toch moet je het proberen, vind ik. Je moet proberen  Republikeinen te overreden om te doen wat juist is. Er is geen alternatief, we hebben leiders nodig die de problemen in de wereld diplomatiek oplossen en niet met militaire interventies.’


Freke Vuijst, ‘Volgens Cindy Sherman, vredesactiviste’  In: Vrij Nederland, 17 december 2005 


naar boven

Zich vermenigvuldigende bacteriën
deskundigheid | boeken kunnen doorgronden

De ‘dood van God’, of althans het overlijden van de christelijke God, is gepaard gegaan met de geboorte van een overvloed aan nieuwe afgoden. deze hebben zich als bacteriën vermenigvuldigd op het lijk van de christelijke kerk – van vreemde heidense culten en sekten tot het bête, pseudo-christelijke bijgeloof van De Da Vinci code.

Het is verbazend wekkend hoeveel mensen dit boek letterlijk nemen en het voor waar houden. Zoals bekend heeft Dan Brown, de schrijver ervan, inmiddels een legioen van vurige aanhangers die geloven dat Jezus is gekruisigd, hij trouwde met Maria Magdalena, werd koning van Frankrijk en begon zijn eigen versie van de Vrijmetselaars. Veel mensen die tegenwoordig naar het Louvre gaan, willen uitsluitend de Mona Lisa zien, enkel en alleen omdat ze het middelpunt is van het boek van Dan Brown.


Umberto Eco, Voor sommigen is God niet groot genoeg. In: Vrij Nederland, 17 december 2005


naar boven

Slissen als een slang
autonomie | eigen ruiten ingooien

Na dertien jaar correspondentschap in Washington maakte Charles Groenhuijsen zich op om Philip Frederiks op te volgen als nieuwslezer van het NOS Journaal. Alles leek koek en ei, totdat hij begon te slissen als de slang in het paradijs: de Journaal-redactie was ‘zelfingenomen’ en ‘intellectueel lui’’, collega Twan Huys een ‘autist’ en Nederland ‘een benepen landje’. Bewondering daarentegen koesterde hij voor Geert Wilders en George W. Bush. Bovendien eiste ‘Charley, de buikspreker van  Bush’, een extraatje van de NOS in de vorm van een permanent forensenarrangement dat hem in staat zou stellen in Washington te blijven wonden en tweewekelijks naar zijn werk in Hilversum te vliegen.


Robert van de Griend, Ingrid Harms, Rudie Kagie, Thijs Niemandsverdriet, ‘Heiligen en demomen’ In: Vrij Nederland,  17 december 2005


naar boven

Een mol op zoek naar vette wormen
doelen en werkwijze | van de gebaande paden afwijken

Uiteraard verguisd door Belgen zelf. Want hoeveel moois er ook mag zijn in België, liever dat een Belg dit laat zien, dan een rare buitenlander met een baard. Tentoonstellingsmaker Harald Szeeman, de ‘berg’ uit Zwitserland, stierf twee weken voor de opening van de tentoonstelling Visionair België, in het Paleis voor de Schone Kunsten in Brussel. Het jaar daarvoor had hij Vlaanderen en Wallonië doorwroet als een mol op zoek naar vette wormen. Alles mocht aan bod komen: schilderkunst, fotografie, film, strips, kranten, beeldhouwkunst, kerkkunst, architectuur. Vijfhonderd exposanten brachten uiteindelijk in Brussel een spectaculaire ode aan de scheppingskracht en aan de durf om van gebaande banen af te wijken. een groots saluut.


Lucette ter Borg, ‘Een mol op zoek naar vette wormen’ In: Vrij Nederland, 17 december 2005


naar boven

De kudde verlaat de herder
autonomie | aanbedeb worden

Tot 27 april 2005 werd hij aanbeden als de Messias die de verloren zaterdagavond van de zappende gemeente verlichtte: Jack Spijkerman. Zijn diabolische kant won  het van zijn rode hart. Spijkerman verliet de VARA en verkoos de vleespotten van Talpa. Sindsdien, jammerde hij later, wordt ‘er ongelooflijk veel over mij heen gepist en gezeken’. Het ging meteen over ‘graaien’ en ‘links lullen’ en ‘je roots verloochenen’. De herder is verlaten door de kudde. Hij ging er echt waar, jankend van naar bed en stond jankend weer op.


Robert van de Griend, Ingrid Harms, Rudie Kagie, Thijs Niemandsverdriet, ‘Heiligen en demomen’ In: Vrij Nederland,  17 december 2005


naar boven

Ram, vis en ezel
houding | hekel aan onrechtvaardigheid

Bekende vrouw, actrice en regisseuse Cox Habbema:

‘Aan stichtingen en ministeries geef ik adviezen, help mensen, bedenk dingen. Ik word gevraagd, men komt naar mij toe, maar zonder dollen: Ik ben goed.

Aangezien ik een kruising ben tussen een ram en vis en zo koppig  als een ezel is dat voor anderen niet altijd prettig. Als ik iets principieel onrechtvaardig vind dan hebben de dames en heren een probleem. Ik heb een bloedhekel aan onrechtvaardigheid.’


Frank Dam, ‘Zonder dollen, ik ben goed’ In: NRC Handelsblad, 16 december 2005


naar boven

Heirleger van parasieten
doelen en werkwijze | de planeet vervormen

Edward Burtynsky fotografeerde het vervormde gezicht van de aarde. Olievelden, scheepssloperijen, vervuilde rivieren, verlaten mijnen. 

De auto is maar één van de grote oorzaken van de verandering – sinds honderd jaar. de laatste tijd zijn foto’s van duizend afgedankte mobieltjes in de mode. Burtensky  kan mooi fotograferen, maar niet opgemonterd verliet het museum. De mensheid is een heirleger van parasieten dat zich onstuitbaar en genadeloos uitbreidt en al doende de planeet tot het onherkenbare vervormt.


H.J.A. Hofland, ‘De zuivere schoonheid van afval’ In: NRC Handelsblad, 16 december 2005


naar boven

Jonge eendjes beschermen
bedrijfsklimaat | familieplichten

Dezelfde avond nog zag ik een stukje op tv over een wilde vogel, een type eend. Ze had zeven kuikens gekregen en zwom nu onrustig om ze heen. Ze kon ze niet beschermen, ze waren met teveel. Opeens deed ze iets wreeds. Ze begon agressief met haar snavel op de kopjes van de kuikens te slaan. Wie de harde klappen niet kon weerstaan moest achter blijven. Drie van hen raakte hun evenwicht kwijt. Moeder eend liet ze achter en trok met de overige kuikens het bos in.

In traditionele samenlevingen worden gehandicapte ouders en hun kinderen warm ontvangen door families. Daardoor wordt de last van het gezin van de schouders van de ouders gehaald. Maar duidelijk is dat dat in de moderne samenlevingen niet meer mogelijk is.

Wat medewerkers van gezinsconsultatiecentra doen is goed, maar het is nooit voldoende. Het gezin heeft iets meer nodig.

Het is het recht van zwakbegaafde echtparen om kinderen te krijgen als zij nadrukkelijk die wens hebben. Maar als ze zo ver komen, is het bijna de plicht van hun families om ze niet alleen te als de eend.


Kader Abdolah,  De eend, Column Mirza,  De Volkskrant, 5 december 2005 2005


naar boven

Enthousiast knorrend varken
houding | in eigen sprookjes geloven

De beleggers geloofden zelf graag in hun sprookjes. Ex-Ahold topman Van der Hoeven pareerde scepsis over zijn groeibelofte van 15 procent steevast met: ‘We hebben het tot nu toe elkaar jaar weer waar gemaakt’.

Hoe link dit gedrag is, illustreert Kees Cools, adviseur bij de Boston Consulting Group en hoogleraar corporate finance in Groningen, zo: ‘Als de deur van de stal krakend opengaat, komt de boer met het voer binnenstappen. Het varken weet dat en begint enthousiast te knorren, elke dag weer. Op een dag hoort het varken de deur weer kraken en begint te knorren. Inderdaad, de boer komt binnen, maar dit keer met het slachtmes.


Grt-Jan van Teefelen, Hoge bonussen kweken ‘zonnekoningen’,  De Volkskrant, 2 december 2005


naar boven

Afgerekend worden door hyena's
beleidsbeïnvloeders | journalisten

Minister van landbouw CeesVeerman: ‘Balkenende vond mij een rare vogel. Onze karakters zijn nogal verschillend. Ik loop niet achter hem aan, doe mijn eigen zaakjes. Ik zou niet graag in zijn schoenen staan. Duizend boeren, tuinders en vissers toespreken, geen probleem, dat zijn  mijn mensen. Maar zoals de premier iedere vrijdagmiddag na afloop van de ministerraad een persconferentie moet geven, over totaal verschillende onderwerpen met al die hyena’s voor je, vreselijk. En dan lichten journalisten er één stukje tekst uit, één zwak moment. Het is mijn schrikbeeld, afgerekend worden op één woord.’


Marc Peepercorn, Ik buig maar één keer. Interview met minister van landbouw Cees Veerman. In: De Volkskrant 26 november 2005


naar boven

Onschuldig uitziende piranha's
beleidsbeïnvloeders | extremisten

In het kielzog van het Hofstadnetwerk is een nieuwe stroming ontstaan van jeugdige moslimextremisten. De groep telt ongeveer honderd mensen. Voor radicaliserende jongeren is het makkelijker zich bij de nieuwe beweging aan te sluiten, omdat deze minder strenge eisen stelt. De jongeren hoeven bijvoorbeeld niet hun ouders, andere familieleden en vrienden te verketteren. De zogenaamde ‘takfir-light- stroming, die ideologisch enigszins afwijkt van het Hofstadnetwerk, is zeer actief op internet. In snel tempo worden Mohammed B.-achtige documenten vertaald en verspreid.

Samir A., die op 14 oktober opnieuw werd gearresteerd op verdenking van het voorbereiden van terroristische acties, viste volgens het Openbaar Ministerie al in deze visvijver voor potentiële jihad-recruten. Met hem werden vijf verdachten aangehouden, representanten van de nieuwe beweging. Onder hen de 19-jarige Mohammed H., die zich in de nieuwe groep bezighield met vertaalwerk en zijn geestverwanten waarschuwden toch vooral de ‘regels van Alah’ te bestuderen om te voorkomen dat ze in het hellevuur zouden belanden.

‘Piranha’s’ noemt justitie de nieuwe verdachten, naar de vis die er klein en onschuldig uitziet, maar uiteindelijk dodelijk is.


Janny Groen en Annemiek Kranenberg, Vijver voor extremisten. In: De Volkskrant 26 november 2005


naar boven

Werken als een beest
autonomie | jezelf wegcijferen

Wars van corruptie en luxe, nuchter tot op het bot. Van Alen, Surinaamse ondernemer en miljonair, bewoont anno 2005 geen kapitale villa, zijn hele leven rijdt hij al in een tweedehands auto en hij zwoegt nog steeds twaalf uur per dag. ‘Onze afhankelijkheid is beslist niet mislukt’,  beweert hij in zijn sobere kantoor. ‘Alleen hadden we nu, met het juiste beleid, zo veel verder kunnen zijn.  Decimeer dat logge ambtenarenapparaat, verminder het aantal regels en werk als een beest, met wegcijfering van jezelf. Dat heeft Suriname nodig.

Stieven Raddharie, ‘Werk als een beest, cijfer jezelf weg’ . In: De Volkskrant, 25 november 2005


naar boven

Vis vangen in een zwembad
bedrijfsklimaat | specifieke gewoonten

In Scaddington vindt men dat nieuwkomers zich betrokken moeten voelen. Sociaal werker Lancefield Morgan kan het niet laten het zwembad van Scaddington Court Community Center te laten zien. In het diepe zwemmen vierhonderd regenboogforellen.  Dit keer ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van het wijkcentrum. Maar een paar maanden  geleden ook al, om het begin van de schoolvakantie te vieren. Om immigrantenkinderen te laten meedoen aan een heel Canadese gewoonte. ‘Gone fishing’, lacht Morgan. ‘Met een hengel een vis vangen in het zwembad, dat is nou typisch Canadees. Al is het misschien maar voor even, hier hebben ze toch meegedaan.


Nanda Troost, Migrant in Canada: als een forel in het zwembad. In: De Volkskrant, 21 november 2005


naar boven

Valse harde hond
houding | ordinair van je af bijten

Een slechte verliezer is Huub Stevens altijd al geweest en ook als straatvechter heeft de trainer van Roda JC een behoorlijke reputatie opgebouwd. In de Duitse Bundesliga kenden e Stevens als ‘Der Harter Hund’. die van zijn spelers maximale discipline verlangde.

Maar in Limburg is de Harde Hond soms vals, bijt hij zelfs ordinair van zich af en lijkt hij zichzelf niet onder controle te hebben. In het Parkstad Stadion kijken ze er niet vreemd van op wanneer  bij de trainer de rook uit zijn lijkt te komen. Na de 3-2 nederlaag tegen Feyenoord staat Stevens ongewild model voor de campagne ‘We hebben soms een kort lontje in ons landje’ als hij de fotograaf van de Volkskrant te lijf wil gaan.


Robèrt Misset, ‘Harde hond’ laat tegen Feyenoord zijn tanden zien. In: De Volkskrant 21 november 2005


naar boven

Het privé-leven van een oester
autonomie | privé-leven beschermen

Een rasoptimist, noemen ‘z’n vrienden hem. En dat ís ie ook, vindt tv- en radiopresentator Felix Meurders zelf. Dat betekent niet dat hij nooit door het bestaan op de proef is gesteld. Integendeel. Maar hij heeft, zegt hij, geen enkele behoefte daar met buitenstaanders over te spreken. In dat opzicht is hij een oester. Z’n privé-leven  gaat de buitenwereld geen fluit aan.


Coen Verbraak, ‘Ik kan nog járen mee’ . In: Volkskrant Magazine, 19 november 2005


naar boven

Pitbull met schoenmaatje 35
houding | eerzucht

Niemand zou haar omschrijven als een van de beste advocaten van de Verenigde Staten. Toch schopt Harriet Miers het als het aan president Bush ligt tot rechter in het hooggerechtshof. Omdat ze zo toegewijd is.

Ze is boven alles een stille kracht. In enkele profielen die van haar bestaan wordt ze steevast ‘toegewijd’ genoemd. Volgens collega’s uit Texas staat haar dienstbaarheid een opvallende eerzucht niet in de weg. Bush noemde haar in 1996 ‘een pitbull met schoenmaatje 35’.


Jan Tromp, Een pitbull van Bush die nog nooit haar tanden liet zien. In: De Volkskrant, 4 oktober 2005


naar boven

Teveel dobbers in de vijver hebben
besluitvorming | veel in de gaten houden

Ooit vertelde ik aan mijn collega directieleden dat je als management zo ontzettend veel in de gaten dient te houden. Ik vergeleek dat met het volgende gevoel: ik was als kind een fanatiek visser. Op een gegeven moment zag ik iemand met TWEE hengels vissen. Dat was wat!! "'Eén dobber lag aan een vaste hengel ver van de kant en een kleine werphengel bediende een dobber die niet meer dan een meter van de kant lag. Dat moest ik ook hebben!! Ik spaarde voor een dergelijke werphengel en nadat ik het ding had aangeschaft, ging ik ook met twee hengels vissen. Het werd een bittere teleurstelling: ik kon mijn aandacht niet houden bij twee dobbers, nou ja, het ging wel, maar het legde een enorme druk terwijl het vissen juist lekker ontspannen behoorde te zijn.

Op momenten dat we als management het gevoel hebben onze aandacht te moeten verdelen over veel (on-)belangrijke zaken, spreken we van:

" Dat we wel veel dobbers in de vijver hebben"


Wytze Alers, Vestigingsmanagement Meerpaal (VMBO voor LWOO), Rotterdam
E-mail 31 augustus 2005


naar boven

Roze dinosaurus omringd door witte schapen
houding | ergens achteraan lopen

Vierhonderd jongeren zijn in Keulen bijeen om de nieuwe paus te zien.

Jacques is een van de weinige inwoners van Keulen die het reli-evenement sarcastisch gadeslaan. Hij rijdt met een carnavalswagen door Keulen waarop een grote, roze dinosaurus van papiermaché wordt omringd door witte schapen.

‘De paus past niet in deze tijd. Net zomin als een dinosaurus’, legt hij uit. Al die pubers lopen achter een anachronisme aan.


Uit: Margreet Vermeulen, Het is weer cool om religieus te zijn. In: De Volkskrant, 19 augustus 2005


naar boven

Op het stokje blijven zitten
houding | geen initiatief meer nemen

Mijn vader heeft de ambachtschool gedaan en in zijn vrije tijd met veel toewijding een schitterende volière gemaakt. Ik weet nog dat ik als kleine jongen geschokt was toen ik op een gegeven moment de deur van het hok open zag staan. Maar mijn vader zei: ‘Jongen, die vogel heeft al lang verleerd wat het is om uit te vliegen’. Zo is het precies! Je ziet het bij ambtenaren. We hebben mensen ontmoedigd initiatief te nemen; we zien het niet als het goed gaat en straffen mensen als het fout gaat en dan zijn we verbaasd dat de vogel op het stokje blijft zitten. Er zijn nog steeds mensen op departementen die zich afmelden als ze naar buiten gaan voor een wandeling of zo. Alsof je dan niet aan het werk bent en op de beste ideeën kunt komen of de boeiendste gesprekken kunt voeren…


Jan Prij en Thijs Jansen, Idealisering van de verlichting leidt tot een verknipte organisatieopvatting. In Gesprek met Harry Starren. In: G. van den Brink e.a: Beroepszeer. Uitg. Boom Amsterdam 2005


naar boven

Functioneel de kont van een soortgenoot besnuffelen
taken en bevoegdheden | controleurs

De verhouding tussen wetenschappelijk en bureaucratisch personeel nadert inmiddels één op één: elke universitaire docent zijn persoonlijke controleur, die permanent vernieuwing als kwaliteitsimpuls op het programma heeft staan. Postdoc-programma’s! Bamastructuur! Modularisering! Onderzoeksscholen! Studentenportfolio’s! Implementering van de ‘Hay-methode voor universitair ordenen! Ja, die bestaat echt, al ogen de rolschaatsen, die de desbetreffende pagina’s van een informatiebulletin met de naam ‘UFO’ opsieren, weinig functioneel.

Maar gelukkig, wie de pagina van deze universitaire vliegende schotel omslaat, ziet op een volgende foto een hondje heel functioneel de kont van een soortgenoot besnuffelen, met daaronder de geruststellende mededeling: ‘De zin van ieder werk wordt duidelijker.’


Thomas von der Dunk, Middelmaat in prozactaal. In: De Volkskrant, 16 juli 2005.


naar boven

De kip met de gouden eieren verminken
doelen en werkwijze | invulling van beleid

De plannen van Staatssecretaris Medy van der Laan zullen de  slepende impasse bij de Publieke Omroep doorbreken. Duidelijke richtlijnen en een slagvaardige Raad van Bestuur moeten de 'raison d'être' van de Publieke Omroep herbevestigen. Een staaltje van bestuurlijke vernieuwing dat de Publieke omroep nu echt op weg moet helpen naar de broodnodige modernisering.

Verbijsteren is echter de verder invulling van het beleid. Opheffen van de NPS staat gelijk aan het verminken van de gouden kip met eieren in de hoop dat zij op termijn zal herstellen. Opnieuw een garantie voor veel gedoe met identiteiten, verzuiling en moeizame samenwerking.


Toon Lampe, Kroonjuwelen. Ingezonden stuk in rubriek U, De Volkskrant, 2 juli 2005


naar boven

Wat dinosaurussen allemaal niet doen
houding | je met hart en ziel ergens voor in zetten

Ik doe nu het asielbeleid en daar zet ik me met hart en ziel voor in. Ik zou niet weten hoe het anders moet. Ik ben hier altijd. Vaak ook in het weekend. In een ander land zou mijn politieke loopbaan nu pas beginnen. Maar in Nederland vinden ze dat je op je zestigste moet stoppen. We zijn sterk in het mensen afschrijven. Zo van: ga jij maar eens een caravan kopen!  Dan zijn ze bij mij aan het verkeerde adres. Ik ben geen dinosaurus. Ik werk nog, ik denk nog, ik praat nog, ik stel me open voor kritiek. Dat doen dinosaurussen allemaal niet.


Tweede Kamerlid Klaas de Vries in: Margalith Kleijwegt en Max van Weezel, 'Ik ben geen dinosaurus', Vrij Nederland, 2 juli 2005


naar boven

Een dinosaurus die je achterna zit
autonomie | een druk bestaan

Tijdens mijn twintig jaar bij Heerenveen werkte ik zeven dagen per week. Nooit een dagje vrij. Ik vergelijk dat bestaan soms met een dinosaurus, die je achterna zit en je steeds een stukje verder opvreet. Maar ik vind het fijn om het druk te hebben. Zo is mijn leven altijd geweest, al sinds ik gymnastiekleraar was. Toen ik overstapte naar de KNVB zat ik een maandje thuis. Mijn vrouw zei: 'Goddonder, zie ik je nu alweer?'


Foppe de Haan (61), bondscoach van Oranje onder de 20 en oud trainer van Heerenveen in: de rubriek Levensloop, De Volkskrant, 21 juni 2005


naar boven

Boeken zijn net konijnen
deskundigheid | boeken

Boekhandel De Slegte aan de Jansstraat 28 bestaat vandaag, zondag 19 juni, precies veertig jaar. De jubilerende boekhandel heeft ruim dertig vestigingen in Nederland en België.

Een van de medewerkers die het bedrijf vanaf de opening in 1965 in de Gelderse hoofdstad heeft meegemaakt is Carla Batist. Zij werkt er nog steeds. Een van haar gevleugelde uitspreken is: 'Boeken zijn net konijnen! Je begint met een paar en zo heb je in een korte tijd een heleboel! '


'Boeken zijn net konijnen' In: De Zondagkrant Arnhem, 19 juni 2005


naar boven

De mug mag onderhandelen met de olifant
besluitvorming | partij kunnen zijn

In het nieuwe zorgstelsel krijgen de zorgverzekeraars het voor het zeggen. Huisartsen moeten over van alles met de zorgverzekeraars onderhandelen. Terwijl een zorgverzekeraar dat namens miljoenen patiënten doet, mogen huisartsen hooguit met een paar tegelijk onderhandelen. Anders krijgen zij op de kop van de Nederlandse Mededingingsautoriteit. De mug mag onderhandelen met de olifant! Daarom zijn de huisartsen zo boos dat minister Hoogervorst negentig miljoen Euro uit hun budget overhevelt naar de verzekeraar: zij zijn geen partij in de onderhandeling over het geld.


Evelien Tonkens, Khadija Arib, Agnes Kant, Huisarts is mug die mag onderhandelen met olifant  In: de Volkskrant, 17 juni 2005


naar boven

Heavy cat
deskundigheid | veelzijdige kwaliteiten

Jazztrompettist Benny Bailey was wereldberoemd, maar woonde jarenlang anoniem in de Amsterdamse Spaardammerbuurt. Vorige maand werd hij dood in zijn huiskamer gevonden.

Dat trompettist Benny Ernest Harold Baily uiteindelijk toch nog een passende begrafenis kreeg was vooral danken aan René van Beeck (contrabas). Hij hoorde van een advertentie in de krant, veertien dagen na Bailey’s dood, ondertekend door de Sociale Dienst. ’We waren hem effe kwijt’, zegt Van Beeck, die geregeld met hem speelde. ‘Hij zal wel op tournee zijn door Duitsland, Scandinavië, Italië of Frankrijk, dacht ik nog. En toen hoorde ik over die kale mededeling waarin zijn naam verkeerd stond geschreven. Het is een grof schandaal dat ze bij de dienst geen enkele moeite hebben gedaan om familie en vrienden te achterhalen, dus ben ik dat gaan doen. Benny was verdomme een heavy cat!’.


John Schoorl, Benny was een heavy cat. De Volkskrant, 27 mei 2005


naar boven

Liever een geitenwolle sok dan een grijze muis
houding | je dromen niet loslaten

Sommigen vinden hem een dromer, vinden dat hij zijn geitenwollen sokken nooit heeft uitgetrokken. ‘Onze hemelbestormer vindt ook weer wat.’

Zelf probeert Doekle Terpstra, -  scheidend CNV-voorman en toekomstig voorzitter van de HBO-Raad – uit alle macht dat intuïtieve nooit kwijt te raken. ‘De verleiding is groot te vervallen in professionele, rationele statements. Maar ik blijf zoeken naar bronnen die mij inspireren. Ik wil mijn dromen niet loslaten. Dan maar een geitenwollensok, dat is beter dan een grijze muis.’ Het softe, Terpstra zegt hetzelf, maakt ook dat het hem is tegen gevallen hoe het in Den Haag werkt. Mensen die hij van tevoren op een voetstuk had geplaatst, zijn daar van af gevallen. ‘Den haag zit niet vol met idealisten, daar ben je snel genoeg achter.


Yvonne Doorduyn, 'Den Haag zit niet vol met idealisten'  In: De Volkskrant, 23 april 2005


naar boven

Zoektocht naar de kat die blaft
bedrijfsklimaat | de ware gemeenschap

De Raad van Europa heeft zich in het koor van de Europese instellingen gevoegd die ons oproepen om ‘ja’ te stemmen bij het referendum over de Europese grondwet.  De Grondwet zou goed zijn voor de democratie. Ook het eerste van de tien argumenten die de Nederlandse overheid ons aanreikt om ‘ja’ te stemmen, luidt: ’Meer democratie in Europa.’

Grondwet en democratie? Het is dezelfde combinatie als die in een advertentie waarin een kat wordt gevraagd die blaft. Het gaat gewoon niet samen.

Midden vorige eeuw schreef de van afkomst Oostenrijkse econoom Hayek dat democratie maar in beperkte mate overdraagbaar is naar een supernationaal orgaan. Wat later werkte de Amerikaanse geestverwant Friedman  dat uit op financieel gebied. Als je deze gedachten toepast op Europa, moet je constateren dat het de Eu ontbreekt zowel aan noodzakelijke eenheid om democratisch beleid te bepalen, alsook aan prikkels om EU-gelden niet te verspillen.

De ware gemeenschap die voor beleid noodzakelijk is, is binnen de EU flinterdun. Zelf binnen één land doen verschillen in taal(Belgïe) godsdienst(Noord Ierland) of economische ontwikkeling (Noord en Zuid Italïe) de solidariteit teniet; situaties die in het Europese Parlement versterkt aanwezig zijn.

Ondanks het positieve stemadvies van de betreffende overheden moet de Europese kiezer niet worden gedwongen te zoeken naar een kat die blaft.


Auke Leen, 'Zoektocht naar de kat die blaft'  In: NRC Handelsblad, 17 april 2005


naar boven

De draak en de olifant verkennen de dansvloer
beleidsbeïnvloeders | economische samenwerking

De draak en de olifant kunnen met elkaar dansen, noteerde de China Daily deze week naar aanleiding van het bezoek van de Chinese premier Wen Jiabao aan India. De Chinese leider had een bezoek gebracht aan Bagalore, de Sillicon Valley van India, en een beeld opgeroepen van de ‘dageraad van de eeuw van Azië’.

Als China met zijn enorme productiecapaciteit en India met zijn slimme softwaremakers de handen ineen slaan, dan gaan de informatietechnologie een Aziatische eeuw tegemoet, voorspelde Wen: ‘Samen kunnen we de leidersrol in de wereld overnemen.’

Veel verder dan de economie gaat de nieuwe samenwerking niet. Politiek en militair blijven India en China verschillende grootheden, en beide partijen tonen weinig aandrang daarin verandering te brengen. De olifant en de draak gaan weliswaar samen de dansvloer verkennen, maar een zinderende tango zit er voorlopig nog niet in.


Hans Moleman, 'Draak en olifant willen met elkaar dansen’, In: De Volkskrant, 13 april 2005


naar boven

Een veer uitdelen
houding | tevredenheid uitspreken

Bij het verlaten van de perskamer richtte Feyenoord-coach Ruud Gullit het woord, voor iedereen hoorbaar, tot keeperstrainer Pim Doesburg. ‘Draai je eens om, Pim’, was het verzoek. ‘Moet je zien! Er steekt zó’n veer uit je reet.’ Een bulderende lach volgde.

De veer in het achterste van Doesburg werd enkele minuten eerder hoogstpersoonlijk uitgedeeld door Gullit zelf, toen hij zijn tevredenheid uitsprak over het plotselinge herstel van doelman Babos, die zijn vormcrisis te boven lijkt te zijn. Daarvoor verdiende Doesburg lof, meende Gullit.


Charles Bromet, Het gaat met Feyenoord ‘best lekker’, De Volkskrant, 11 april 2005


naar boven

Konijnenmail
taken en bevoegdheden | interne systemen

‘Carré, de woonbuurt in het eerste ecodorp Delfgauw, is een samenleving in het klein, met alle groepsprocessen die zich in de samenleving voordoen. Dat hoort ook bij groei en ontwikkeling. Alleen: hier wordt elk conflict, elke onenigheid aangescherpt omdat we fysiek geen afstand kunnen nemen van elkaar. We wonen allemaal rond hetzelfde binnenterrein, we moeten het samen over cruciale zaken eens worden. Dan kun je de schuifdeuren dichtdoen, en vergaderingen overslaan, zoals ik, maar dan krijg je nog wel alle mails via het interne systeem. Iedereen die een voorstel heeft, of die zijn gal wil spugen, stuurt dat per mail rond. Daar heb je weer een konijnenmail, zeggen we dan.’


Karolien Knols, 'Wonen in een idee,' in: Volkskrantmagazine, 9 april 2005


naar boven

Iemand een kip noemen
deskundigheid | snelheid

Nieuwe sponsors heeft de armlastige Nederlandse volleybalbond nog niet om het ambitieuze programma van de bondscoach bij de vrouwen uit te voeren, erkent voorzitter Hans Nieukerke. ‘Maar Avital is de kip en ik hoop dat hij gouden eieren legt.’

Het lijkt een weinig flatteuze betiteling van de 46-jarige Avital Selinger, die gisteren in Leusden een nieuw contract tekenden tot na de Spelen van Peking in 2008.  Maar de voormalige spelverdeler van het Nederlandse team geeft geen krimp. ‘Ik beschouw het als een compliment dat ik een kip wordt genoemd. Ik leer mijn speelsters namelijk dat ze zich moeten bewegen als een kip. Als verdediger stond ik immers bekend om mijn snelheid.


Robèrt Misset , 'Innerlijke kracht als belangrijkste wapen', In: De Volkskrant, 31 maart 2005


naar boven

Als een kip naar onweer kijken
houding | iemand ontregelen

Hoe kom je nou je huis binnen?, vroeg Wilfried de Jong eind 2004 in het televisieprogramma Holland Sport aan Marco van Basten. ’Doe je de deur open en trek je gelijk je schoenen uit of niet?’ De bondscoach van het Nederlands voetbalelftal keek even als een kip naar onweer.

‘En toen zei van Basten dat hij een poef had. Ja, dat vond ik een van de hoogtepunten van het interview. Daar werd ik intens gelukkig van.

Waar gáát dit over, zag je Van Basten denken.

‘Het is ook leuk, om dat te zien. Je moet mensen in een interview ontregelen, vind ik. Niet uit gemenigheid, maar uit nieuwsgierigheid. De bondscoach werd er voor mij meer van bloed en vlees van.


Steffie Kouters, ' Ik ben een dromer'. In: Het Volkskrantmagazine, 26 maart 2005


naar boven

We lijken op giraffen
houding | over leed heenkijken

Acht jaar geleden vertelden kennissen uit de Eindhovense thuiszorg ondernemersvrouw Brigid van Moesdijk haar over het verborgen leed dat ze veel bij hun klanten aantreffen. Eenzaamheid, financiële problemen, waarvoor geen enkele instantie een oplossing heeft. ‘Ik schrok er vreselijk van’,  zegt ze. ‘Dit kan en mag toch niet. Wij lijken op giraffen. We zien wel de ellende in landen ver weg, maar we kijken heen over het leed bij ons op de hoek. Er is in Nederland veel goed geregeld, maar er bestaat ook een grijs gebied. Ze richtte de Stichting Vrienden van de thuiszorg op en begon een noodfonds waar in nu ruim een miljoen euro zit.


Jet Bruinsma, ' Er is veel goed geregeld, maar er bestaat ook een grijs gebied. In: De Volkskrant, 26 maart 2005


naar boven

Eindeloos kippenbouten eten
houding | duurzaam genieten

Er zijn altijd meer kluiven dan je kunt opeten. Onbehagen over deze overvloed ontstaat pas als we niet meer weten wat kwaliteit heeft, en als we hebben belangrijker vinden dan zijn.

We verlangen allemaal naar oneindig durend genot. We weten alleen niet hoe dat te verkrijgen. Het kost tijd om duurzaam te genieten. Net zoals het tijd kost om goed piano te leren spelen.

Je kunt niet eindeloos kippenbouten eten zonder dat je honger verdwijnt. Maar de honger naar waarheid, goedheid en schoonheid vergaat niet. Het is dus mogelijk van overvloed te genieten, zonder dat je je er onbehaaglijk bij voelt.


Huib Schwab , 'Duurzaam genieten’, In: Trouw, 25 maart 2005


naar boven

Mopperende bijen
houding | mopperen

De achttiende-eeuwse filosoof Mandeville, auteur van de ‘Fabel van de Bijen’, wist het twee eeuwen geleden al: welvaart is een product van ontevreden mensen. In zijn satire mopperen de bijen dat het een aard heeft, terwijl de voorraad honing in de korf steeds groter wordt.


Pieter Pekelharing , 'Spiritueel verzet’, In: Trouw, 25 maart 2005


naar boven

Vampiersmentaliteit
deskundigheid | contact houden met de werkelijkheid

Iedere maandag, dinsdag en woensdag is in Nijmegen een kraampje te vinden waar enthousiaste vrijwilligers soep, brood  en koffie uitdelen aan daklozen. Een van die vrijwilligers is Janske Hermens, juniordocent rechtsfilosofie aan de Nijmeegse Radbouduniversiteit. Zij is medeoprichter van het project Straatmensen voor Straatmensen, dat zich praktisch en kleinschalig bekommert om het lot van daklozen.

Hoe een filosoof op straat iets kan betekenen? Door de handen uit de mouw te steken, vindt Hermens. ‘Ik vind het de verantwoordelijkheid van ons allemaal om mensen die buiten de boot vallen te helpen.’ En vervolgens voegt zij daaraan toe, kan de straat ook iets voor de filosofie betekenen. Want die heeft wel eens de neiging het contact met de werkelijkheid te verliezen.

Hermens: ‘Ik vind dat Nietzsche dat mooi uitdrukt. Hij verwijt de filosofie een soort vampiersmentaliteit. Er is een werkelijkheid die vol leven en verandering is, en je leidt daar iets uit af, een abstractie, waarvan je denkt dat het de werkelijkheid is. Maar daarmee zuig je het leven eruit, en blijft er een dood karkas over. Vooral in de ethiek of sociale filosofie, die pretenderen over de alledaagse werkelijkheid van mensen te gaan, moet je daarvoor oppassen.

Termen als rechtvaardigheid en onrecht mogen niet zo’n door karkas worden.’


Anton de Wit, 'Heb geen medelijden met mensen die je tegenvoeter zijn' In: Trouw, 25 maart  2005


naar boven

In de woestijn sprinkhanen eten
autonomie | omgaan met je rijkdom

Filosofie kan pas beginnen wanneer de eerste levensbehoeften bevredigd zijn. Bijna alle klassieke filosofen stemmen daarmee in. Het ascetisme, het afwijzen van de welvaart van de wereld, is iets typisch christelijks. De heremiet die in de woestijn sprinkhanen eet, kom je bij de Grieken niet tegen. De probleemstelling van welvarende Grieken en Romeinen was juist: hoe ga ik op met mijn rijkdom?

Meer geld verdienen heeft geen zin als je eerste levensbehoeften zijn bevredigd. Volgens de klassieke filosofen staan er nu twee wegen open voor de rijke mens: de vita activa, je inzetten voor je naasten, en de vita contemplativa, het nadenken.

Helaas zijn we blijven steken op het niveau van de arme massa van weleer. We blijven denken dat het allemaal om geld verdienen gaat, in plaats van om de vita activa en de vita contemplativa. Het is deze geestelijke armoede in tijden van overvloed die voor onbehagen zorgt.


Andrea Kinneging , ‘Vita activa’, In: Trouw, 25 maart 2005


naar boven

De sfinx spelen
besluitvorming | onwrikbaar hoog inzetten

Minister voor bestuurlijke vernieuwing, Thom de Graaf heeft zich niet de beste onderhandelaar aan het Binnenhof getoond. Hij speelde de sfinx. Twee jaar lang zette hij onwrikbaar hoog in. Er kon niet aan zijn burgemeesterplan worden getornd. Tot dinsdagavond. Maar toen was het te laat.


Frank Poorthuis , ‘D66 vindt vernieuwing niet meer zo belangrijk’, In: De Volkskrant, 24 maart 2005


naar boven

Eens een rat, altijd een rat
besluitvorming | iemand dwars zitten

Zoals zo vaak in crisissituaties, blijken politici te beschikken over een feilloos geheugen.

De gedachten van  Laurens Jan Brinkhorst, de minister van Economische Zaken, herinnert zich het jaar 1974. Toen koerste D66 aan op vergaande samenwerking met de toenmalige mede-progressieven van de PvdA en de PPr. Het leek veelbelovend, totdat de PvdA van, jawel, Ed van Thijn, de prille samenwerking de nek omdraaide. ‘Zo zie je maar’, zegt Brinkhorst ‘eens een rat, altijd een rat. Van Thijn heeft D66 altijd dwars willen zitten. Deze actie hier vanavond –tegenstemmen tegen de burgemeestersplannen van Thom de Graaf-  is niets minder  dan moor met voorbedachten rade.’

Raoul du Pré , ‘D66’ers gaan tekeer tegen ‘dat tuig’van de PvdA, In: De Volkskrant, 24 maart 2005


naar boven

Het oude circuspaard hoort weer de muziek
deskundigheid | mooie figuren maken

Het is vandaag zeker ook de dag van Ed van Thijn. Naast hem zit zijn fractieleider Han Noten, doodmoe en een beetje verwilderd. Die verheugt zich er niet op dat hij straks aan Nederland moet uitleggen dat zijn fractie de gekozen burgemeester blokkeert, maar ook niet ‘dat we de draai maken’.

Van Thijn kent die zorgen niet. Hij pendelt kwiek tussen stoel en interruptiemicrofoon.  Een eindeloze politieke carrière heeft de 70-jarige PvdA-coryfee achter de rug. Maar nu hoort het oude circuspaard de muziek weer en maakt hij opgetogen mooie figuren voor het publiek.


Philippe Remarque , 'De dag van De Graaf werd de dag van Van Thijn', In: de Volkskrant, 23 maart 2005


naar boven

Mannetjes- en vrouwtjesleeuwen
houding | je laten gelden

‘Verbaast het u’, vraagt de presentator van een Catelaanse radioprogramma aan socioloog Sebastá Serrano, ‘dat Barçelonatrainer Frank Rijkaard, die naar buiten toe zo’n ongelooflijke rustige indruk maakt, af en toe behoorlijk te keer kan gaan in de kleedkamer?’

‘Nee, dat verbaast me niet. Een leider moet zich af en toe laten gelden. Je kunt het zien aan de mannetjesleeuw. De vrouwtjesleeuwen brullen veel vaker, maar heel soms laat hij zich horen, om even te laten merken wie er daadwerkelijk de baas is.’


Edwin Winkels , 'Frank Rijkaard vrije geest', In: Het Algemeen Dagblad, 22 maart 2005


naar boven

Mensen als vee brandmerken
houding | zien dat je meer bent

Koeien krijgen een chip in hun oor met daarop alle data: hun naam, geboortedatum. Dat gebeurt ook in het wielrennen, we worden als vee gebrandmerkt. Een mens heeft dat kennelijk nodig. Als ze je zien, willen ze in een hokje kunnen plaatsen en zeggen: je bent dit en dat en daar mag je nooit meer van afwijken. Zo kunnen je ze controleren. Voor veel mensen is het moeilijk te zien dat je meer bent’.  

‘Ploegleider Javier Minguez vond het bij Vitalicio maar niets dat ik columns voor El Pais schreef. Want daarvoor moest ik denken en van denken wordt je onzeker. Een renner moet trainen, rusten, eten en hardfietsen: dat is zijn leven. Ik denk dat Minguez vooral bang was, bang voor wat ik ging schrijven. De renner kon hij commanderen, over de columnist had hij geen controle.

Marije Randewijk , 'Mens blijven in een besloten wereldje, In: De Volkskrant, 19 maart 2005

Interview met wielrenner Pedro Horillo, naar aanleiding van zijn boek ‘Vanaf mijn zadel’, uitg. Atlas, 2005.


naar boven

Niet krakelen maar eieren leggen
besluitvorming | opschieten

Uit interview met Hans Wiegel: 

U bent allergisch voor ingewikkelde procedures en regelgeving, of heb ik het mis?

‘Mijn standpunt is inderdaad: niet kakelen, maar eieren leggen. Opschieten! Aanpakken! Zeker toen ik in Den Haag minister was, kreeg ik tassen vol spullen mee naar huis. Nou, als je echt al die spullen leest, neem je geen enkele beslissing meer. Liever dertig besluiten waarvan er twee niet goed zijn, dan maar acht besluiten. Ik stond er als minister bekend om dat ik razendsnel besluiten nam. Alle argumenten wegen en dan: boem.


Siska Mulder, 'Niet kakelen maar eieren leggen’ In: ACADEMY Magazine , voorjaar 2005


naar boven

Voedsel verteren als een koe
houding | persoonlijkheid

Ethiek is allesbepalend, het is onderdeel van je persoonlijkheid. Het vertelt je hoe je leven moet leiden. Als een koe eet, neemt ze voedsel op en verteert dat. Maar veel renners eten alleen voedsel, ze doen er vervolgens niets mee en denken dat ze geen ethiek hebben. Maar dat is geen ethiek. Ze staan nergens voor.

Marije Randewijk , 'Mens blijven in een besloten wereldje’, In: De Volkskrant, 19 maart 2005

Interview met wielrenner Pedro Horillo, naar aanleiding van zijn boek ‘Vanaf mijn zadel’, uitg. Atlas, 2005.


naar boven

Koude vissenkrant
bedrijfsklimaat | voor je identiteit staan

Met veertig man was de redactie van het Rotterdams Dagblad uitgerukt, donderdag bij de persconferentie waarin de opheffing van hun geliefde Rotterdams Dagblad, officieel werd aangekondigd. Ze waren daar niet om vragen te stellen, maar om gehoord te worden, dus lieten zij zich luid en duidelijk horen. Teksten als ‘Weer een krant vermoord’, en ‘Poten af van mijn krant’, maakten duidelijk waarvoor ze stonden.

In Rotterdam laten ze zich niet zomaar opzijzetten door een paar concernbestuurders. Ze hebben iets om voor te vechten, vindt Chef kunst Peter Ouwerkerk. ‘We maken een krant waar het bloed van de Rotterdammers uit druipt. Die nieuwe krant wordt een koude vissenkrant.’


Gerard Reijn, ‘Een koude vissenkrant, dat wordt het’, In: ‘De Volkskrant, 18 maart 2005


naar boven

Wolf eet hond
bedrijfsklimaat | corruptie

De titel van thrillerschrijver Martin Cruz Smith boek, Wolf eet hond, - wolven eten honden omdat ze hen als verraders beschouwen die met de mensen leven – kan in bredere zin worden uitgelegd. Wie eet wie op in Rusland? Corruptie, wanbestuur en geweld lijken nooit weggeweest.


Ineke van Bergen , 'Mensen zijn schadelijker dan kernramp’, In: De Volkskrant, 18 maart 2005


naar boven

Met drie visnetten vangen
beleidsbeïnvloeders | gezamenlijk actieplan

PVDA-voorzitter Koole verwoordde zijn afkeer van een nieuwe progressieve volkspartij onlangs heel beeldend: met drie visnetten vang je meer dan met eentje. Dus waarom nog in hemelsnaam verder gezeurd over een fusie van PVDA, Groen Links en SP?
Zaterdag waagden niettemin acht Tweede-Kamerleden en senatoren van PVDA, SP en Groen Links opnieuw een voorzichtige poging: Zij riepen in de Volkskrant op tot een gezamenlijk actieplan van hun partijen. Een ‘links’ antwoord  op de ‘doortimmerde, conservatieve agenda’ van de huidige coalitie van VVD, CDA en D66. Geen partijfusie dus, maar een inniger samenwerking op weg naar verkiezingen.


Uit: Marc Peepercorn, 'Met drie visnetten van je meer’ In: de Volkskrant, 14 maart 2005


naar boven

De greep van een parasiet
autonomie | in beslag genomen worden

‘L’entreprise (onderneming, bedrijfsleven) – wat een lelijk woord. Het begint met lente – een luizenei. Het eindigt op prise – buit, verovering, alsof er iets gepakt wordt, of van je in beslag genomen wordt. En daartussenin dan dat re, dat algauw de ri (gelach) in de weg zit, en klinkt als een boer. Kortom, l’entreprise .

Roland Barthes, ‘Pastiche’, 1963, niet gepubliceerd.

In: Corinne Maier, Liever lui. De kunst van het effectief nietsdoen op het werk.

Uitg. Spirit, Utrecht/Antwerpen 2004

Een kuil vol dinosauriërs
besluitvorming | politieke strijd

De Romeinen noemden het bestuur van een Staat een ‘respublica’, dat wil zeggen een zaak van iedereen. Maar bij ons in Honduras verklaarde Plutarco Muñoz op een keer in het Congres dat de grondwet van de Republiek kletskoek was. In 1937 en in 1943 wijzigde dictator Tiburcia Carías de grondwet om te worden herkozen. In 1956 probeerde Julio Lozano zich via de grondwet te legitimeren naar eigen willekeur. In 1963 verstoorden de militairen de grondwettelijke orde door een van hun talloze militaire coups te plegen. In de jaren zeventig veranderden de chafarotes (zoals hoge militairen met weinig culturele bagage worden genoemd) die aan de macht waren, de grondwet in een nietswaardig vod, en daarna, in 1982, lapte de Partido Liberal de grondwet aan haar laars door buitenlandse troepen toe te laten tijdens de ‘vuile oorlog’ tegen Nicaragua, en steunde de Partido Nacional de blokkade van Cuba en leverde het land uit aan het IMF. Onlangs, in 1999, verklaarde de afgevaardigde Rodrigo Castillo dat de grondwet moest worden geschonden zo vaak als nodig was.

De Republiek, een wonderbaarlijke entiteit die met uitsterven bedreigd wordt, overleeft slechts dankzij het volk dat haar als zijn laatste reddingsboei beschouwd. Daarom beschouwen wij de politieke strijd als een kuil vol dinosauriërs, waaruit het geluid opklinkt van bijtende tanden en brekend kraakbeen, van scharen die op het punt staan zich te sluiten en machteloze kaken, dit alles afgebeeld op een sierlijk tapijt van mozaïek en kleuren  dat, ook al is het om te lachen, een zeker tragisch teken van slechtheid niet verhult.


Julio Escoto in Hannes Wallrafen, Julio Escoto en Guillermo Anderson, Ven de tijd en de tropen, Del Tiempo y del trópco. KIT Publishers/Centro Editoral, Amsterdam 2003


naar boven

Een octopus vangen
houding | niet kunnen loslaten

Uit een gesprek in 1941 over de oorlog tussen Japan en China:

‘Wie weet, misschien zal Japan zich terugtrekken uit China.’

‘Weet je hoe je een octopus moet vangen?’, vroeg Taro. ‘Het is het enige interessante dat ik geleerd heb van vissen.’

‘Je moet ze foppen. Een octopus is zo slim en zo schuw dat hij alle zijn tijd doorbrengt in zijn hol. Haakjes halen niets uit. Netten blijven op de rotsen hangen. Maar de octopus is gulzig en hij is dol op de kleur rood. Je bindt een rode lap aan een stok en je beweegt die lap heen en weer in het water vlak voor het hol van de octopus. Die beloning kan hij niet weerstaan. Een voor een komen zijn tentakels te voorschijn tot dat hij zich helemaal om die stok heeft gewikkeld. Je tilt hem zo uit het water alleen omdat hij die rode lap wil hebben en hij laat niet los, al kost het zijn leven. Zo zit het met Japan en China. Wij laten niet los.’


Martin Smith Cruz, Tokio centraal, literaire thriller. Anthos uitgevers, Amsterdam 2002


naar boven

Het inktvis-probleem
taken en bevoegdheden | professionele organisaties

Een adviseur vergeleek zijn bureau eens met een inktvis. Het hoofd was de directie, die het gebied waarop iedereen werkzaam was aangaf; de armen waren de afzonderlijke adviseurs: ze krioelden maar wat in het rond en raakten soms verstrikt met elkaar. Wat het nog erger maakte was dat de inktvis in troebel water rondzweefde.


PB, PW-magazine, december 1991


naar boven | meer mataforen